Circulariteit is bepaald geen nieuw begrip, maar wil je er echt op kunnen sturen, dan heb je heldere definities en prestatieniveaus nodig. Met Het Nieuwe Normaal is een standaard ontwikkeld met haalbare en tegelijkertijd ambitieuze, circulaire prestatieniveaus.
Daarop volgde onlangs de Handreiking Aanbesteden met Het Nieuwe Normaal. Deze handreiking bevat handvatten en voorbeelden van hoe de prestatieniveaus kunnen worden geïntegreerd in het aanbestedingsproces. De handreiking heeft betrekking op nieuwbouwprojecten van grondgebonden en gestapelde woningbouw en de utiliteitsbouw (kantoren).
Praktisch en concreet
Anja Beaujean – Kuijsters: “De handreiking is heel praktisch en concreet geworden. Met voorbeeldeisen en criteria, voorbeeldteksten en een handige tabel die in één oogopslag aangeeft welke circulariteitsindicatoren in welke fase kunnen worden ingezet. Je kan het er gewoon bijhouden als je je aanbestedingsproces ingaat.”
“We borduren in de handreiking voort op het voorbereidingstraject dat je dan al achter de rug hebt. Het traject waarin je je behoefte bepaalt, een ambitie en doel definieert, een (project)organisatie opzet en je project extern organiseert. Je weet dus al wat voor soort opdrachtnemer(s) je zoekt, wie waarvoor verantwoordelijk is en hoe je de opdracht(en) in de markt zet.”
Circulariteit meewegen
“Waar de handreiking je bij aan de hand neemt, is hoe je de aanbesteding aanpakt. Bij aanbestedingen met de beste prijs/kwaliteits-verhouding, is het kwaliteitscriterium nog vaak subjectief. Hoe beoordeel je bijvoorbeeld een projectorganisatie? Ook bij een begrip als circulariteit kan dat lastig zijn.”
“Daarom is het extra mooi dat we het nu vrij breed in de markt eens zijn over indicatoren rondom circulariteit. Zodat je die criteria objectief kan beoordelen. Je kan het meewegen in de prijs-kwaliteitverhouding. Daarmee wordt circulariteit iets dat iedereen praktisch kan meenemen in zijn aanbesteding. Het is niet meer iets van alleen de koplopers.”
Niet vergeten: borging!
In de handreiking nemen we ook de stappen mee die je doorloopt bij een aanbesteding. Daarbij hanteren we als eerste stap het bepalen van je ambitie en het kiezen van speerpunten die laten zien aan welke indicatoren je prioriteit geeft. Bijvoorbeeld omdat je erop wilt uitblinken en/of de markt erop wilt uitdagen.
Als die ambitie helder is, is de volgende stap om de minimaal te behalen prestatieniveaus vast te leggen in de overeenkomst, de vraagspecificatie of het programma van eisen.
Daarna stel je een aanbestedingsstrategie op, waarin je per indicator vastlegt of het een eis, geschiktheidseis, selectiecriterium, gunningscriterium en/of prestatieprikkel is. Ook leg je hierin vast hoe je beoordeelt of hieraan wordt voldaan (de borging).
Anja: “Deze stap is een hele belangrijke. Het klinkt zo logisch dat je controleert of aan de eisen of criteria wordt voldaan, maar die borging wordt lang niet altijd vastgelegd en georganiseerd. Als je een inschrijver ergens een belofte hebt laten doen, borg dat dan ook in je contractstukken. En zorg dat je een goede contractmanager hebt die aan het roer staat om dat te controleren.”
Als laatste stap werk je de aanbestedingsstrategie uit in aanbestedingsdocumenten.
Uitgangspunten van Het Nieuwe Normaal
De Handreiking Aanbesteden met Het Nieuwe Normaal sluit aan bij de leidraad HNN Gebouw 1.0, die betrekking heeft op nieuwbouwprojecten van grondgebonden en gestapelde woningbouw en utiliteitsbouw. De kern van HNN richt zich op materialen en onderscheidt drie thema’s met in totaal negen indicatoren.
De indicatoren vallen in één van de volgende drie categorieën:
- Standaard (S): voor deze indicatoren is een meet- of bepalingsmethode beschikbaar die breed geaccepteerd is. Ook zijn er voldoende gegevens beschikbaar uit de praktijk. HNN bevat voor deze indicatoren een ambitieus, maar realistisch prestatieniveau.
- Indicatie (I): voor deze indicatoren is een meet-of bepalingsmethode beschikbaar, maar deze is nog niet breed geaccepteerd of nog in ontwikkeling. HNN bevat prestatieniveaus voor deze indicatoren, maar deze zijn indicatief.
- Begrip (B): voor indicatoren moeten nog kwantitatieve of kwalitatieve inzichten worden opgehaald voordat een meetmethode of een prestatieniveau kan worden bepaald.
Hieronder zijn de indicatoren met bijbehorende prestaties en meet- of bepalingsmethodiek weergegeven. Deze tabel is het uitgangspunt voor de Handreiking Aanbesteden met Het Nieuwe Normaal.
Meetbare prestatie-eisen
De Handreiking Aanbesteden met Het Nieuwe Normaal richt zich op nieuwbouw. Lester Agten merkt in de dagelijkse praktijk dat onder andere bij gemeenten ook veel vraag is naar kennis en handvatten voor circulair aanbesteden bij renovatie en onderhoud. Wat werkt wel en wat werkt niet rondom circulariteit? Wat is realistisch en haalbaar?
“Wat de handreiking ook voor verduurzaming van bestaande vastgoedportefeuilles duidelijk maakt, is dat je bij circulariteit aan het begin goed moet bedenken welke mate van circulariteit je nastreeft en hoe je dat opschrijft. Ook bij renovatie en onderhoud hebben we er dus wat aan dat we nu meetbare prestatie-eisen hebben op dit gebied. Je kan scores naast elkaar leggen. Wij maken voor gemeenten routekaarten voor de verduurzaming van hun vastgoed en kunnen deze indicatoren daarin meenemen.”
Handreiking voor renovatie en onderhoud?
Lester en Anja zijn het erover eens dat het goed zou zijn als er, als vervolg op de handreiking voor nieuwbouw, een handreiking komt voor circulair aanbesteden bij onderhoud van bestaand vastgoed. “Dat is nu belangrijk, maar zeker ook straks, als al die circulaire nieuwbouw onderhouden moet worden. Het zou een mooie aanvulling zijn op wat er nu ligt.”
